پروفسور Aswath Damodaran در کتاب جدید خود با عنوان «چرخه عمر شرکت» (The Corporate Life Cycle)، مفهوم «طول چرخه عمر» را معرفی میکند. به باور داموداران، طول عمر یک شرکت به مجموعهای از عوامل کلیدی وابسته است که مهمترین آنها عبارتند از:
- نوع کسبوکار و صنعت: ماهیت فعالیتهای عملیاتی شرکت.
- زمان لازم برای ایجاد مقیاس: مدتزمان مورد نیاز برای رسیدن به اندازه بهینه و تثبیت جایگاه در بازار.
- موانع ورود رقبا: عواملی که ورود بازیگران جدید به صنعت را دشوار میسازد.
- شرایط اقتصاد کلان: وضعیت عمومی اقتصاد، از جمله نرخ رشد، تورم و سیاستهای پولی.
- ساختار مالکیت و حاکمیت شرکتی: نحوه توزیع مالکیت و مکانیزمهای نظارتی و کنترلی.
- افق زمانی تصمیمگیرندگان: رویکرد مدیران و مالکان به برنامهریزیهای کوتاهمدت در مقابل بلندمدت.
داموداران استدلال میکند که شرکتهای خانوادگی، به دلیل برخورداری از برنامهریزی دقیق برای جانشینپروری و اتخاذ چشماندازهای بلندمدت، معمولاً از طول عمر بیشتری برخوردارند. در مقابل، شرکتهای سهامی عام ممکن است به دلیل فشار سهامداران و تمرکز بر حداکثرسازی سود در کوتاهمدت، چرخه عمر کوتاهتری را تجربه کنند.
یکی از مصادیق برجستهای که داموداران برای تبیین این نظریه به آن استناد میکند، شرکتهای چندصدساله ژاپنی موسوم به «شینیزه» (Shinise) است. ژاپن میزبان قدیمیترین کسبوکارهای فعال در جهان است که برخی از آنها با قدمتی بیش از هزار سال، میراثدار فرهنگ و اقتصاد این کشور هستند.
عوامل کلیدی ماندگاری و پایداری این شرکتها را میتوان در ترکیبی از سنت، ساختار خانوادگی و افق زمانی بلندمدت جستجو کرد. بسیاری از شینیزهها ماهیت خانوادگی دارند و ارزشهای اخلاقی و حرفهای نسلهای گذشته، نقشی بنیادین در فرآیندهای تصمیمگیری ایفا میکند. مفهوم سنتی ژاپنی «ایه» (Ie)، که بر اهمیت حفظ نام و میراث خانوادگی تأکید دارد، به وضوح در مدل کسبوکار این شرکتها متبلور است.
شینیزهها همواره منافع بلندمدت را بر سودآوری کوتاهمدت ترجیح میدهند. مدیریت محافظهکارانه، برنامهریزی استراتژیک دقیق و پرهیز از ریسکهای غیرضروری، به آنها امکان داده است تا بحرانهای تاریخی متعددی، از جمله بلایای طبیعی، جنگها و رکودهای اقتصادی جهانی نظیر پاندمی COVID-19 را با موفقیت پشت سر بگذارند. این شرکتها همچنین در ایجاد تنوع هوشمندانه و مرتبط با کسبوکار اصلی خود تبحر ویژهای دارند. به عنوان مثال، شرکت نینتندو (Nintendo) فعالیت خود را با تولید کارتهای بازی سنتی آغاز کرد و امروز به یکی از غولهای صنعت بازیهای ویدیویی تبدیل شده است. نمونه دیگر، برند جهانی کیکومان (Kikkoman) است که از ادغام هشت شرکت خانوادگی کوچک فعال در تولید سس سویا پدید آمد.
یکی دیگر از چالشهای اصلی شینیزهها، فرآیند جانشینپروری است. در مواقعی که وارث مستقیم و شایستهای در خانواده وجود ندارد، این شرکتها از طریق فرآیند فرزندخواندگی استراتژیک (Strategic Adoption)، فردی مناسب را از خارج از خانواده به عنوان وارث انتخاب میکنند. این رویکرد به نسل جدید مدیران امکان میدهد تا با حفظ ارزشهای سنتی، رویکردهای نوین کارآفرینی را برای تداوم میراث شینیزهها به کار گیرند.
بررسی مدل کسبوکار این شرکتها، آموزههای ارزشمندی برای مدیران معاصر به همراه دارد: احترام به سنت و میراث سازمانی، مدیریت مالی محتاطانه، اولویتبخشی به چشمانداز بلندمدت و پیگیری رشد هوشمندانه و پایدار.
